Madde 676- Mirasçılar arasında payların oluşturulması ve fiilen alınması veya aralarında yapacakları paylaşma sözleşmesi mirasçıları bağlar. Paylaşma sözleşmesiyle mirasçılar, tereke mallarının tamamı veya bir kısmı üzerindeki elbirliği mülkiyetinin miras payları oranında paylı mülkiyete dönüştürülmesini de kabul edebilirler. Paylaşma sözleşmesinin geçerliliği yazılı şekilde yapılmasına bağlıdır.

Madde 677- Terekenin tamamı veya bir kısmı üzerinde miras payının devri konusunda mirasçılar arasında yapılan sözleşmelerin geçerliliği yazılı şekle bağlıdır. Bir mirasçının üçüncü kişiyle yapacağı böyle bir sözleşmenin geçerliliği, noterlikçe düzenlenmesine bağlıdır. Sözleşme bu kişiye paylaşmaya katılma yetkisi vermez; sadece paylaşma sonunda mirasçıya özgülenen payın kendisine verilmesini isteme hakkını sağlar.

Madde 678- Miras bırakanın katılması veya izni olmaksızın bir mirasçının henüz açılmamış bir miras hakkında diğer mirasçılar veya üçüncü bir kişi ile yapacağı sözleşmeler geçerli değildir. Böyle bir sözleşme gereğince yerine getirilmiş olan edimlerin geri verilmesi istenebilir

Miras payının temlikli miras bırakanın ölümünden önce ve ölümünden sonra ayrıca üçüncü sahsa yapılması yahut mirasçılara arasında yapılması farklılık arz eder.

Miras Payının Miras Bırakanın Ölümünden Önce Temliki:

Miras bırakan vefat etmeden önce mirasçı ekonomik sıkıntı içerisine girebileceğinden miras payını temlik etmek isteyebilir. Bu durumda miras payının temliki mirasçılara arasında yapılacak ise, yapılacak sözleşmenin yazılı olması ve miras bırakanın katlımı zorunludur. Eğer miras payı mirasçılar dışında üçüncü bir kişiye temlik edilecek ise; bu taktirde miras bırakanın katılımı mecburi olup, ayrıca sözleşmenin noterde düzenlenmesi gerekir.

Miras Payının Temlikinin Sözleşmesinin Mirasın Açılmasından Sonra Yapılması:

Miras payının temliki sözleşmesi, mirasın açılması ve fakat paylaşımdan önce yapılması gerekir. Yargıtay’a göre sözleşme paylaşmadan önce yapılmış olsa dahi daha sonra paylaşma yapılarak müşterek mülkiyete geçilmiş ise bu durum sözleşmeden dönme niteliğinde olduğundan, miras payının temliki sözleşmesi geçersiz sayılacaktır.

Y. 7. HD. T:22.11.2022 E:2022/4057 K:2022/7089

…” Temyize konu davanın açılmasından sonra (2011 yılında) davacı (müteveffa) ..’ın katılımıyla tapuda yapılan intikal işlemi ile taşınmaz paylı mülkiyete dönüştürülmüşse; böylece miras ortaklığı bu taşınmaz yönünden sona ermiştir. Bu işlem tarafların oybirliğiyle miras payının devrine ilişkin 22.03.1991 tarihli sözleşmeden dönme niteliğindedir. (Yılmaz (2024), Miras Hukuku Davaları, Ankara-Yetkin Yayınları: s 311)

İntikaller yapılarak gayrimenkuller müşterek mülkiyete çevrilmiş ise; bu taktirde miras paylaşımı yapılmış olacağından, miras payının temliki sözleşmesi yapılamaz. Bu ihtimalde de miras payı mirasçılardan birisine temlik edilebileceği gibi, üçüncü bir kişiye de temliki mümkündür. Mirasçılara arasında yapılacak miras payının temliki sözleşmesinin yazılı olması yeterlidir. Üçüncü bir kişiye miras payının temliki yapılacak ise noterde yapılması mecburiyeti vardır.

Miras payının tamamen temliki mümkün olduğu gibi “çoğun için de az da vardır ilkesi” gereğince bir kısmının da temlikinin mümkün olduğuna yargıtay içtihatı birleştirme kurulunca karar verilmiştir.

YİBK, T: 24.05.1985, E: 1984/2, K: 1985/5:

…Çoğun içinde azın da bulunduğu kuralı öğreti ve uygulamada benimsenen bir esastır. Mirasçılardan birinin diğer birine tüm miras payını devretmesi geçerli bulunduğuna göre, belli bir taşınmaz maldaki miras payını da devredebilmesi az önce değinilen kuralın doğal sonucudur….Bu konuda yapılmış olan bir sözleşme geçerli olup yapılan temlikin tapuda işlem görmesini sağlar….taksiminden önce terekeye dahil belli bir taşınmaz maldaki miras hakkının diğer bir mirasçıya temlikine ilişkin sözleşmenin geçerli bulunması için temlik edenin terekedeki tüm miras haklarını kapsaması gerekmediğine, bu nitelikteki sözleşmenin geçerli bulunduğuna ve böyle bir sözleşmenin iştirak hali bozulmadan tapuda işlem yapılmasını sağlayacağına … karar verilmiştir.” (RG. 20.07.1985; S: 18817).

Miras payı üçüncü bir kişiye devredilmişse, bu üçüncü kişi mirasçının tüm hakkını temlik almaz, sadece paylaşmadan sonra, miras payını temlik alan kişinin hakkına düşen payı isteme hakkına sahiptir. Ancak üçüncü kişinin ortaklığın giderilmesi davası yahut terekenin korunmasına ilişkin davalarını açma hakkı yoktur.

Miras payını devralan üçüncü kişi, TMK madde 648 uyarınca mirasçıya kayyım atanmasını talep edebilir.

Dava açma hakkı kişiye ait olmakla beraber davada vekil sıfatı ile hareket etme avukatların tekelinde olduğundan, miras payının devri sözleşmesini noterde yapan üçüncü kişi, ayrıca dava açma için avukata vekalet verme yetkisine haiz vekaletname alabilir. Ve böylece pratikte ortaklığın giderilmesi davasını açamama yahut taşınmazların tescilini isteme yahut terekenin korunması davalarını açamama gibi dezavantajlarını ortadan kaldırabilir. Elbette miras payını devreden mirasçının bu vekaletnameden azil yetkisi olduğu hatırda tutulmalıdır.

Bu sözleşmelerin iptali için açılacak davalar hata, hile, ikrah, gabin gibi Borçlar Kanunu’nda düzenlenen iptal sebeplerine dayanılarak açılabilir. Yine bu sözleşmeye dayalı olarak mirasçılar sözleşmeyi kendi aralarında yapmış iseler, tapu iptal ve tescil davası açma hakkına sahiptirler. Üçüncü sahsın ise; tapu iptal ve tescil davası açma hakkı olmadığı kanaatindeyiz.

Görevli ve Yetkili Mahkeme:

Görevli Mahkeme: Miras payının devrinden doğan davada görevli mahkeme asliye hukuk mahkemeleridir. . (Yılmaz (2024), Miras Hukuku Davaları, Ankara-Yetkin Yayınları: s 307)

Yetkili Mahkeme: Miras payının devrinden doğan davada yetkili mahkeme miras bırakanın son yerleşim yeri mahkemesidir. (HMK m. 11/1-b) . (Yılmaz (2024), Miras Hukuku Davaları, Ankara-Yetkin Yayınları: s 307)

Davanın Tarafları

Davacılar: miras payının devrinden doğan davada davacı, miras payı kendisine devredilen kişidir. Bu kişi bir mirasçı olabileceği gibi üçüncü bir kişi de olabilir. . (Yılmaz (2024), Miras Hukuku Davaları, Ankara-Yetkin Yayınları: s 308) Davalılar: Miras payının devrinden doğan davada davalı, miras hissesini devreden kişidir. . (Yılmaz (2024), Miras Hukuku Davaları, Ankara-Yetkin Yayınları: s 308)

Y. 7. HD. T: 19.01.2023 E:2021/7657 K:2023/319

…”Davada bu satış sözleşmesine dayanılarak tapu iptali ve tescil istemi bulunduğundan diğer mirasçıların davada taraf sıfatı bulunmamaktadır.” (Yılmaz (2024), Miras Hukuku Davaları, Ankara-Yetkin Yayınları: s 309)